Maddi-mədəni irsi
Kəlbəcərdə alban dövrünə aid xeyli tarixi abidələr var. Bunlardan ən məşhuru Xudavəng məbəd kompleksidir. Bu abidə kompleksi Kəlbəcər rayonunun şərqində - rayonunun 29 kilometrliyində yerləşir. "Xudadəng" də adlandırılan abidə kompleksi VI-VII əsrlərdə alban knyazı tərəfindən tikilib, XV əsrdə isə bu abidə alban knyazlığının dini məbədi olub. Sonralar məbəd bir neçə dəfə təmir edilib, əlavələr olunub və nəhayət alban hökmdarı Həsən Cəlal tərəfindən yenidən inşa edilib. Həsən Cəlalın arvadı Minə Xatun bu qalada dəfn olunub. Anası Arzu Xatun və dövrün görkəmli ziyalısı Mxitar Qoş bu məbəddə olmuş və xatirə üçün nişan daşları qoymuşdur. Üstü gümbəz kimi tikilmiş bu kompleksin tikintisində ağac materialından da istifadə edilib. Binanın divarlarında yağlı boya ilə çəkilmiş çoxlu şəkillər və yazılar var. Abidənin tikintisində istifadə olunmuş daşlar Tərtər çayının sahilində - bir dərədə yığılaraq suxurlaşmış və kiristallaşmış gildən əmələ gəlmişdir. Kəlbəcər rayonunun Vəng kəndi ərazisində də digər bir alban məbədi yerləşir.
Kəlbəcədəki digər qədim Alban abidələri bunlardır: "Laçınqaya", "Lev", "Uluxan", "Qalaboynu", "Comərd". Kəlbəcərin Ağdaban kəndinin də qədim alban tayfasının adını daşıdığı güman edilir. "Alban" adının Ağuan, Aluan, Ağvan, Andan kimi təhrif olunmuş adlarından birinin də Ağban olması istisna deyil.
Kəlbəcər rayonunun Vəng kəndi ərazisində alban məbədi, Çərəkdar kəndində alban kilsəsi (Həsən Camal kilsəsi), Qanlıkənd ərazisində Lök qalası, Qaraçanlı kəndinə Uluxan qalası, Tərtər çayının Bulanıq çayı ilə qovşağında yerləşən alban kilsəsi, Qalaboynu kəndində Qalaboynu qalası, Comərd kəndində Comərd qalası, Camışlı kəndində Keşikçi qalası, Kəlbəcər şəhərində məscid, Başlıbel kəndində məscid, Otaqlı kəndində məscid, Soyuqbulaq kəndində Tərtər çayı üzərindəki Tağlıdaş körpüsü, Kəlbəcər Tarix-diyarşünaslıq muzeyi, Aşıq Şəmşir adına mədəniyyət evi, Söyüdlü yaylağında Seyid Əsədullanın ziyarətgahı işğal zonasında qalaraq, Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən dağıdılıb.
Kəlbəcər ərazisindəki qayaüstü təsvirlər Qobustandakı yazılı və şəkilli daşların oxşarı -"əkiz"lərdir. "Soltan Heydər", "Qurbağalı çay", "Turşsu", "Ayçınqıllı", "Gəlinqayası", "Böyükdəvəgözü", "Sərçəli" və s. yerlərdəki qayaüstü təsvirlər təkcə Kəlbəcərin deyil, bütövlükdə Azərbaycan torpağının qədim insan məskəni olduğunu sübut edir. Kustar şəkildə, bazalt daşına həkk edilmiş keçələrdən, ov səhnələrindən, yallıyabənzər oyunlardan, göy cismlərindən, qədim heyvanlardan və s. ibarət bu daş kitabələr Kəlbəcərin tarixinin, mədəniyyətinin qədimliyini əks etdirir. Bu təsvirlərdən biri belədir: Bir insan fiquru ayağının birini bir dairənin, o birini isə digər bir dairənin üzərinə qoyaraq yuxarıdakı kürəyə baxır. Güman olunan budur ki, insan bir planetdən digərinə uçmaq arzusundadır. İnsan fiqurunun ayağı altındakı dairənin biri Yer, o biri isə Ay güman olunur.
" K Ə L B Ə C Ə R H A R A Y I " Q Ə Z E T İ
"Kəlbəcər harayı " qəzeti 1934-cü ildən " Qızıl Maldar" adı ilə çap olunub. Sonra " Yeni həyat uğrunda ", " Kommunizm yolu", 1965 ci ildən Kəlbəcərin işğalına qədər (1993-cü il 1, 2 aprel) "Yenilik" qəzeti adı ilə çap olunub. Kəlbəcərin işğalından sonra Kəlbəcər Rayon İcra Hakimiyyətinin təsisçiliyi ilə Gəncə şəhərinin Gülüstan qəsəbəsində "Kəlbəcər harayı" adı altında fəaliyyətini davam etdirir. Qəzet ayda 2 dəfə ən azı 8 səhifə olmaqla işıq üzü görür. Məhəmmədəli İsmayılov, Əziz Bayramov, Kərəm Əhmədov, Şamil Əsgərov, Zal Cabbarlı, Əli Mirzəyev, Sədnik Paşayev, Əli Qurbanov, Zimistan Həsənov müxtəlif illərdə bu qəzetin redaktorları olmuşlar. Hazl-hazırda Zahid Muxtar qəzetin baş direktorudur.
Kəlbəcər rayonu ərazisində yerləşən İstisu mineral suları özlərinin əlverişli qaz və kimyəvi tərkibinə, yüksək temperaturuna, böyük təbii ehtiyatlarına görə xüsusilə fərqlənir. Onun suları ilə insanın həm xarici həm də daxili xəstəliklərini müalicə etmək mümkündür. İstisu bulağı üstündə 80-ci illərdə iri kurort və mineral sudoldurma zavodu tikilmişdir. Həmin zavod sutkada 800 min litr su istehsal edirdi.
Rayonun İstisu qəsəbəsində Ümumittifaq əhəmiyyətli 1 və 2 nömrəli İstisu sanatoriyaları fəaliyyət göstərirdi. Hər il orada 50 min nəfər müalicə olunur və istirahət edirdi.
|
S/S |
Müəssisənin adı |
Müəssisə rəhbərin adı və atasının adı |
Müəssisənin ünvanı |
Əlaqə telefonu |
|
1 |
Kəlbəcər rayon Uşaq İncəsənət Məktəbi |
|
Gəncə şəhəri Yeni qəsəbə |
|
|
2 |
Kəlbəcər rayon Uşaq İncəsənət Məktəbi Bakı filialı |
Cəfərov Bünyamin Nəbi(Direktor əvəzi) |
Bakı şəhəri,Binəqədi rayonu |
055-774-58-08 |
|
3 |
Kəlbəcər rayon Tarix Diyarşümaslıq Muzeyi |
Əsgərov Bərzani Şamil |
Bakı şəhəri, Mehtiabad qəsəbəsi |
055-771-88-04 |
|
4 |
Mərkəzi kitabxana |
Quliyeva Sadiqə Hacı qızı |
Gəncə şəhəri Yeni qəsəbə |
050 785-64-74 |
|
5 |
Şəhər 1 kitabxanası |
İsmayılova Şəbnəm Sabir qızı |
Gəncə şəhəri Yeni qəsəbə |
051 780-67-94 |
|
6 |
Şəhər 2 kitabxanası |
Məmmədova Rahilə Muğan qızı |
Bərdə rayonu Divanlı kəndi |
|
|
7 |
Bozlu kənd kitabxanası |
İsmaylova Duman Məhəmməd |
Gəncə şəhəri ADAU-6 ətrafı |
050-643-45-99 |
|
8 |
Orta Şurtan kənd kitabxanası |
Rzayeva Təranə Camal |
Zərdab r. Quşçuluq fabriki |
051-993-90-85 |
|
9 |
Yuxarı Ayrım kənd kitabxanası |
Mustafayev Gülüş Adil |
Gəncə ş. Avtozavod yat. |
055-271-21-40 |
|
10 |
Bağlıpəyə kənd kitabxanası |
Qocayeva Zərif Əhməd |
Gəncə ş. Avtozavod qəsəb |
051-930-80-83 |
|
11 |
Zəylik kənd kitabxanası |
Əlbəndova Şəbnəm Əsgər |
Gəncə şəhəri Alminium yataqxanası |
050-679-52-88 |
|
12 |
Bağırsaq kənd kitabxanası |
Kazımova Kəmalə Hüseyn |
Samux r. Alıuşağı |
050-578-67-38 |
|
13 |
Aşağı Geşdək kənd kitabxanası |
Ələkbərova Həmidə Osman |
Gəncə şəhəri Alminium yataqxanası |
|
|
14 |
Soyuqbulaq kənd kitabxanası |
Hüseynov Tofiq Səttar |
Bakı ş. Masazır qəs. X.Natavan küçəsi mən 10 |
050-674-13-83 |
|
15 |
Çıraq kənd kitabxanası |
Səlimova Bahar Surxay |
Bakı ş. Xırdalan qəsəbəsi |
055-358-55-57 |
|
16 |
Qaraxançallı kənd kitabxanası |
İbrahimova Həvva Möhübbət |
Mingəçevir ş. Yeni məhəllə |
051-901-93-86 |
|
17 |
Daşbulaq kənd kitabxanası |
Nadirova Gülnar Məhəmməd |
Gəncə ş. ADAU-6 ətrafı |
070-906-01-20 |
|
18 |
Seyidlər kənd kitabxanası |
Həsənova Kifayət Oruc |
Goranboy r. Veysli qəs |
055-541-79-19 |
|
19 |
Əsrik kənd kitabxanası |
Bəylərova Afət Ziyad |
Mingəçevir ş. Yeni qəsəbə |
051-598-40-15 |
|
20 |
Boyaqlı kənd kitabxanası |
Abbasova Zöhrə Vəli |
Göygöl r. Yeni Zod |
050-372-79-59 |
|
21 |
Fətallılar kənd kitabxanası |
Bayramova Rəfiqə Nəbi |
Bakı ş. Nobel prospekti M.Davudova k. 31/7 |
050-410-37-88 |
|
22 |
Qaraçanlı kənd kitabxanası |
Abbasova Zenfira Bəyiş |
Bərdə r. Qaradağlı |
050-340-68-50 |
|
23 |
Tövlədərəsi kənd kitabxanası |
Xudaquluyeva Məlahət Nuruş |
Gəncə ş. ADAU-6 ətrafı |
051-786-14-01 |
|
24 |
Xallanlı kənd kitabxanası |
Hüseynova Roza Həsən |
Bakı ş. Binəqədi ray. mədən 1.korpus 43. ev156 |
055-444-54-04 |
|
25 |
Allıkənd kənd kitabxanası |
Həsənova Mahirə İman |
Gəncə ş. Yeni qəs |
051-398-32-30 |
|
26 |
Çorman kənd kitabxanası |
Rzayeva Minayə Sarı |
Yevlax r. Meyvəçilik savxozu |
050-561-78-72 |
|
27 |
Alçalı kənd kitabxanası |
Xanlmalıyeva Qəndab Əsəd |
Gəncə ş. Qocalar evi |
051-476-86-71 |
|
28 |
Tatlar kənd kitabxanası |
Kərimova Sənubər Məhəmməd |
Gəncə ş. ADAU-6 ətrafı |
055-766-11-09 |
|
29 |
Xöləzək kənd kitabxanası |
Babayeva Zenfira Seyfəli |
Goranboy r. Yeni qəsə. |
050-460-32-77 |
|
30 |
Babaşlar kənd kitabxanası |
İsmayılova Radə Əyyub |
Bərdə r. Mehtixanlı |
050-735-47-79 |
|
31 |
Kilsəli kənd kitabxanası |
Ələsgərov Nizami Umud |
Bərdə r. Qaraağac qəs. |
051-303-04-02 |
|
32 |
Yanşaq kənd kitabxanası |
Əliquliyeva Turanə İsmət |
Tərtər r. Səhləbad |
050-386-87-11 |
|
33 |
Aşağı Şurtan kənd kitabxanası |
Məmişov Famil Həsən |
Ağdaş r. Ləki qəs. |
050-895-75-22 |
|
34 |
Aşağı Vəng kənd kitabxanası |
Verdiyeva Kifayət Yusif |
Tərtər r. Borsunlu |
051-854-35-79 |
|
35 |
Moz Qaraçanlı kənd kitabxanası |
Mədətova Gültəkin Vəli |
Yevlax r. Yeni qəs. |
051-776-45-00 |
|
36 |
Milli kənd kitabxanası |
Səfərova Bəsti Əli |
Bərdə r. Divanlı k. |
050-339-46-27 |
|
37 |
Zülfüqarlı Qaragüney kənd kitabxanası |
Məmmədova Şəmsiyyə İsmət |
Yevlax r. Qoyun bnəsi |
051-479-11-87 |
|
38 |
Başkənd kənd kitabxanası |
Hidayətova Qaratel Qəzənfər |
Gəncə ş. Avtozavod q. |
055-252-73-53 |
|
39 |
Balaca İstisu kənd kitabxanası |
Əsgərova Vüsalə Məzahir |
Gəncə ş. ADAU-6 ətrafı |
050-350-40-70 |
|
40 |
Güneypəyə kənd kitabxanası |
İsgəndərova Abidə Əhəd |
Gəncə ş. Yeni qəs. |
055-224-88-76 |
|
41 |
Məmmədsəfi kənd kitabxanası |
Umudov Sənani Nürəddin |
Beyləqan r. Qaçaq Nəbi küç. |
050-367-73-80 |
|
42 |
Bağırlı kənd kitabxanası |
Məmmədova Məhsəti Ziyafət |
Gəncə ş. ADAU-6 ətrafı |
|
|
43 |
Aşağı Qılınclı kənd kitabxanası |
Süleymanov Nurlan Əjdər |
Bakı ş. Xırdalan qəs. A.İldırım küç |
051-732-55-23 |
|
44 |
Zar kənd kitabxanası |
Kamalov Faiq Bahadur |
Mingəçevir ş. JBZ |
050-648-01-06 |
|
45 |
Zağalar kənd kitabxanası |
Mustafayev Ərşad Hidayət |
Gəncə ş. Avtozavod qəs. |
050-492-03-62 |
|
46 |
Şorbulaq kənd kitabxanası |
Bağırova İlahiyyət Yusif |
Mingəçevir ş. Qres qəs. |
050-721-96-30 |
|
47 |
Baş Şurtan kənd kitabxanası |
Yusifova Solmaz Yusif |
Qəbələ r. Zarağan |
050-671-12-61 |
|
48 |
Oruclu kənd kitabxanası |
Fərəcov Rafiq Disməmməd |
Yevlax r. Yeni qəs. |
070-606-19-54 |
|
49 |
Zallar kənd kitabxanası |
İbrahimova Sədəf Köçəri |
Bakı ş.Binəqədi r. 3-cü mədən korpus 106 ev 2a |
051-431-31-40 |
|
50 |
Yellicə kənd kitabxanası |
Kamalov Möhübbət Ələsdan |
Daşkəsən r. Quşçu |
050-637-88-31 |
|
51 |
Dalqılınclı kənd kitabxanası |
Süleymanova Xanım Temur |
Göygöl r. Hacıməlik yeni qə |
050-375-22-10 |
|
52 |
İstisu kənd kitabxanası |
Səlimov Ramin Fazil |
Gəncə ş. Dəmiryolçu yat |
055-883-90-44 |
|
53 |
Aşağı Ayrım kənd kitabxanası |
Abbasova Pərvanə Səməndər |
Göygöl r. 2 saylı internat |
051-518-91-75 |
|
54 |
Quzeyçirkin kənd kitabxanası |
İbrahimova Zümrüd Salman |
Yevlax r. Mal binəsi |
050-633-51-40 |
|
55 |
Hacıkənd kənd kitabxanası |
İsgəndərov Nəvai Şirin |
Bərdə r. Çəmənli |
050-324-92-10 |
|
56 |
İmambinəsi kənd kitabxanası |
Əliyeva Yeganə Məhəmməd |
Bərdə r. RTS binası |
055-930-54-60 |
|
57 |
Təkəqaya kənd kitabxanası |
Orucova Fiqura Məhəmməd |
Gəncə şəhər Gülüstan qəsəbəsi ADAU-nı 6-saylı yataqxanası |
050-754-54-63 |
|
58 |
Laçın kənd kitabxanası |
Hüseynova Səfayə Əli |
Gəncə.ş.Asvaltzavodun binası |
|
|
59 |
Mərcimək kənd kitabxanası |
İmanova Raya Əhliyyət |
Göygöl.r.Çaykənd kəndi |
070-601-10-44 |
|
60 |
Cəmilli kənd kitabxanası |
Əlbəndova Sürayyə Valeh |
Gəncə ş. Avtozavod q. |
050-663-39-30 |
|
61 |
Sarıdaş kənd kitabxanası |
Bayramova Nazanı Yunis |
Gəncə ş. Yeni qəs. |
050-660-51-52 |
|
62 |
Təzəkənd kənd kitabxanası |
Zeynalova Məhbubə Əliş |
Göygöl r. Çaykənd |
050-640-41-53 |
|
63 |
Şaplar kənd kitabxanası |
Tağıyeva Nübar Qoşqar |
Gəncə ş. ADAU-6 ətrafı |
077-539-32-98 |
|
64 |
Almalıq kənd kitabxanası |
Mehrəliyev Adil Məhəmməd |
Tərtər r. 1 nömrəli mək |
051-326-15-08 |
|
65 |
Qanlıkənd kənd kitabxanası |
Həsənov Şövkət Telman |
Goranboy r. Veysli qəs. |
050-331-53-96 |
|
66 |
Ağyataq kənd kitabxanası |
Kərimov Saləddin Sovet |
Tərtər r. Düyərli k |
050-473-71-13 |
|
67 |
1-ci milli kənd kitabxanası |
Bayramova Sevda Qərib |
Daşkəsən r. Bayan k. |
050-529-65-20 |
|
68 |
Çopurlu kənd kitabxanası |
Tağıyeva Natəvan Rafael |
Samux r. Alıuşağı |
050-395-80-29 |
|
69 |
Böyükdüz kənd kitabxanası |
Bayramov Ceyhun Ziyəddin |
Bərdə r. Qaraağac |
050-356-85-53 |
|
70 |
Bozbellər kənd kitabxanası |
İsgəndərova Mələksuma Məmmədrza |
Goranboy r. Veysli qəs |
050-403-80-12 |
|
71 |
Zülfüqarlı kənd kitabxanası |
Allahverdiyeva Sakibə Bəxti |
Gəncə ş. ADAU-6 ətrafı |
051-740-41-25 |
|
72 |
Moz kənd kitabxanası |
Həşimova Könül Zahid |
Bərdə r. Alıçadır |
050-404-08-03 |
|
73 |
İlyaslar kənd kitabxanası |
İsgəndərova Dürdanə Heydər |
Goranboy r. Veyisli qə. |
050-595-96-29 |
|
74 |
Almalı kənd kitabxanası |
Nəcəfova Zenfira Nemət |
Gəncə ş. Poçt qəs |
050-631-34-91 |
|
75 |
Ağcakənd kənd kitabxanası |
Salmanova Sədaqət Əli |
Yevlax r. Torqun binası |
050-580-77-16 |
|
76 |
Çaykənd kənd kitabxanası |
Hüseynova Könül Tofiq |
Gəncə ş. Qaçaq Nəbi k. ev14 |
051-456-60-55 |
|
77 |
Abdullauşağı kənd kitabxanası |
Məmmədova Mehparə Möhübbət |
Gəncə ş. ADAU-6 ətrafı |
051-714-17-90 |
|
78 |
Yuxarı Vəng kənd kitabxanası |
Cabbarov Şaiq Mahmud |
Gəncə ş. Yeni qə |
050-330-66-82 |
|
79 |
Zərqulu kənd kitabxanası |
Orucova Aynuriyyə Gəray |
Yevlax r. Yeni qəs. |
050-788-00-93 |
|
80 |
Nəcəfalı kənd kitabxanası |
Əliyev Murad Fəzail |
Yevlax r. Yeni qəs |
055-493-13-61 |
|
81 |
Comərd Qaragüney kənd kitabxanası |
Muxtarova Minayə Hilal |
Gəncə ş. ADAU-6 ətrafı |
050-302-06-09 |
|
82 |
Kərəmli kənd kitabxanası |
Alıyeva Kəmalə Baba |
Goranboy r. qaraçinar |
051-398-98-17 |
|
83 |
Günəşli kənd kitabxanası |
Sadıqova Sevil Oruc |
Gəncə şəhəri ADAU-6 ətrafı |
050-679-52-88 |
|
84 |
Aşıq Şəmşir adına Kəlbəcər rayon mədəniyyət evi |
Bayramov Akif Şəmsəddin |
Gəncə şəhər Gülüstan qəsəbəsi ADAU-nı 6-saylı yataqxanası |
050-331-53-98 |
|
85 |
Cəmilli kənd mədəniyyət evi |
Əliyeva Nüşabə Əbdüləli |
Goranboy rayonu Veysli kənd qəsəbəsi |
050-895-18-34 |
|
86 |
Dəmirçidam kənd mədəniyyət evi |
Qurbanova Gözəl İsmayıl |
Gəncə şəhəri Avtozavodun yataqxanası |
055-594-99-32 |
|
87 |
Günəşli kənd mədəniyyət evi |
Hüseynov Aqil Əjdər |
Gəncə şəhər Gülüstan qəsəbəsi ADAU-nı 6-saylı yataqxanası |
055-800-32-97 |
|
88 |
Şaplar kənd mədəniyyət evi |
Cabbarov Vidadi Tahir |
Bərdə rayon Xamtorpaq Yeni qəsəbə |
050-667-58-70 |
|
89 |
Oruclu kənd mədəniyyət evi |
Mustafayev Musa Qurbanalı |
Yevlax rayonu Yeni qəsəbə |
050-579-26-07 |